1. ด้านกายภาพ

1.1 ที่ตั้งของเทศบาลตำบลดงเย็น

เทศบาลตำบลดงเย็นได้รับการยกฐานะออกจากองค์การบริหารส่วนตำบลเป็นเทศบาลตำบล เมื่อวันที่ 17 มิถุนายน 2548 ตามประกาศกระทรวงมหาดไทย ลงวันที่ 17 มิถุนายน 2548 ตำบลดงเย็นตั้งอยู่ทางทิศตะวันตกเฉียงใต้ของจังหวัดมุกดาหาร และอยู่ทางทิศตะวันตกเฉียงใต้ของอำเภอเมืองมุกดาหาร มีเส้นทางคมนาคมที่สำคัญคือ ทางหลวงชนบท หมายเลข มห.3016 ระยะทางประมาณ 21 กิโลเมตร ระยะทางจากตัวเมือง 24 กม. และ ห่างจากกรุงเทพมหานครประมาณ 703 กิโลเมตร

1.2 สภาพภูมิประเทศ

ตำบลดงเย็นมีลักษณะภูมิประเทศส่วนใหญ่เป็นที่ราบสูงแบบคลื่นลูกรอกไม่สม่ำเสมอ พื้นที่ทางทิศใต้และทิศตะวันออกเป็นที่ราบเอียง มีภูเขาบริเวณทิศเหนือและทิศตะวันตกของตำบล มีความสูงจากระดับน้ำทะเลประมาณ 200-450 เมตร และมีคลองธรรมชาติที่สำคัญไหลผ่าน 7 หมู่บ้าน มีลำห้วยบังอี่ ซึ่งเป็นลำห้วยขนาดใหญ่ไหลผ่านมีน้ำไหลตลอดปี ที่ราบลุ่มริมฝั่งห้วยบังอี่ดินมีความอุดมสมบูรณ์สูงมากแต่เนื่องจากเป็นพื้นที่ต่ำในฤดูน้ำหลากจึงเกิดความเสียหายจากอุทกภัยเป็นประจำทุกปี สภาพดินจะเป็นดินร่วนปนทรายขาดความอุดมสมบูรณ์จากการใช้ระโยชน์ในการปลูกพืชมานาน พื้นที่ส่วนใหญ่เหมาะสำหรับปลูกพืชไร่ ไม้ผล การเลี้ยงสัตว์ 

1.3 ลักษณะภูมิอากาศ

ข้อมูลปริมาณน้ำาฝนจากสถานีตรวจวัดปริมาณน้ำฝนอำเภอเมือง จังหวัดมุกดาหาร (รหัสสถานีที่ 383201) พบว่าตำบลดงเย็น มีปริมาณน้ำฝนเฉลี่ย 10 ปีย้อนหลัง เท่ากับ 1,502 มิลลิเมตร และปริมาณน้ำฝนเฉลี่ยรายเดือน ดังตารางที่ 3-2 และภาพที่ 3-1

1.4 ลักษณะของดิน

ตำบลดงเย็นมีกลุ่มชุดดินตามที่กรมพัฒนาที่ดินได้ทำการสำรวจและจำแนกไว้รวมทั้งสิ้น 19 ชุด ดังภาพที่ 3-3 แต่กลุ่มชุดดินที่มีพื้นที่มากที่สุด 5 ลำดับแรก และเป็นพื้นที่หลักในการทำการเกษตร (กรมพัฒนาที่ดิน [ก], 2548 และกรมพัฒนาที่ดิน [ข],2548) ดังนี้

3.6.1 กลุ่มชุดดินที่ 35 มีพื้นที่ 33,062.50 ไร่ คิดเป็นร้อยละ 28.29 ของพื้นที่ทั้งหมด เนื้อดินเป็นดินร่วนปนทราย ส่วนดินล่างเป็นดินร่วนเหนียวปนทราย สีน้ำตาล สีเหลือง หรือสีแดง เกิดจากวัตถุต้นกำเนิดดินพวกตะกอน ลำน้ำ หรือเกิดจากการสลายตัวผุพังของหินเนื้อหยาบ พบบริเวณพื้นที่ดินที่มีลักษณะเป็นลูกคลื่นจนถึงที่ลาดเชิงเขา ส่วนใหญ่มีความลาดชันประมาณ 3-20 % และบางส่วนมีความลาดชันประมาณ 20-35 % เป็นดินลึก มีการระบายน้ำดีระดับน้ำใต้ดินอยู่ลึกกว่า 1.50 เมตรตลอดปีมีความอุดมสมบูรณ์ตามธรรมชาติต่ำ ค่าความเป็นกรดเป็นด่าง ประมาณ 4.5 - 5.5 ปัญหาในการใช้ประโยชน์ที่ดินเนื้อดินค่อนข้างเป็นทราย มีการอุ้มน้ำต่ำถึงปานกลาง น้ำใต้ดิน ลึก มีการกัดกร่อนของดินปานกลางถึงรุนแรง บริเวณที่ความลาดชันสูงเสี่ยงต่อการขาดแคลนน้ำดินมีความอุดม สมบูรณ์ต่ำ ความเหมาะสมสำหรับการปลูกพืช กลุ่มชุดดินที่ 35 มีศักยภาพในการปลูกพืชไร่ ไม้ผล และไม้ยืนต้น ตลอดทั้งพัฒนาทุ่งหญ้าเลี้ยงสัตว์มากกว่าที่จะนำมาใช้ทำนา หรือปลูกข้าวที่ต้องการน้ำขัง เนื่องจากเป็นที่ดอนสภาพพื้นที่ลูกคลื่นลอนลาดถึงลูกคลื่นลอนชันเป็นส่วนใหญ่ ลักษณะเนื้อดินเป็นดินร่วนปนทรายถึงดินร่วนเหนียวปนทราย การระบายน้ำดีเนื้อดินมีความพรุนมาก เก็บกักน้ำไม่ค่อยอยู่

3.6.2 กลุ่มชุดดินที่ 35B มีพื้นที่ 22,062.50 ไร่ คิดเป็นร้อยละ 18.88 ของพื้นที่ทั้งหมด 3.6.1 กลุ่มชุดดินที่ 35 มีพื้นที่ 33,062.50 ไร่ คิดเป็นร้อยละ 28.29 ของพื้นที่ทั้งหมด เนื้อดินเป็นดินร่วนปนทราย ส่วนดินล่างเป็นดิน ร่วนเหนียวปนทราย สีน้ำตาล สีเหลือง หรือสีแดง เกิดจากวัตถุต้นกำเนิดดินพวกตะกอนลำน้ำ หรือเกิดจากการสลายตัวผุพังของหินเนื้อหยาบ พบบริเวณพื้นที่ดินที่มีลักษณะเป็นลูกคลื่นจนถึงที่ลาดเชิงเขา ส่วนใหญ่มีความลาดชัน 2-5 % เป็นดินลึก มีการระบายน้ำดีระดับน้ำใต้ดินอยู่ลึกกว่า 1.50 เมตรตลอดปีมีความอุดมสมบูรณ์ตามธรรมชาติต่ำ ค่าความเป็นกรดเป็นด่างประมาณ 4.5-5.5 ปัญหาในการใช้ประโยชน์ที่ดิน เนื้อดินค่อนข้างเป็นทราย มีการอุ้มน้ำต่ำถึงปานกลาง น้ำใต้ดินลึก มีการกัดกร่อนของดินปานกลางถึงรุนแรง บริเวณที่ความลาดชันสูงเสี่ยงต่อการขาด แคลนน้ำดินมีความอุดมสมบูรณ์ต่ำ ความเหมาะสมสำหรับการปลูกพืช กลุ่มชุดดินที่ 35B มีศักยภาพในการปลูกพืช ไร่ ไม้ผล และไม้ยืนต้น ตลอดทั้งพัฒนาทุ่งหญ้าเลี้ยงสัตว์มากกว่าที่จะนำมาใช้ทำนา หรือปลูกข้าวที่ต้องการน้ำขัง เนื่องจากเป็นที่ดอนสภาพพื้นที่ ลูกคลื่นลอนลาดถึงลูกคลื่นลอนชันเป็นส่วนใหญ่ ลักษณะเนื้อดินเป็นดินร่วนปนทราย ถึงดินร่วนเหนียวปนทราย การระบายน้ำดีเนื้อดินมีความพรุนมาก เก็บกักน้ำไม่ค่อยอยู่

3.6.3 กลุ่มชุดดินที่ 62 มีพื้นที่ 9,575 ไร่ คิดเป็นร้อยละ 8.19 ของพื้นที่ทั้งหมด ดินนี้ประกอบด้วยพื้นที่ภูเขา ซึ่งมีความลาดชันมากกว่า 35% ดินที่พบในบริเวณดังกล่าวนี้มีทั้งดินลึกและดินตื้น ลักษณะของเนื้อดินและความอุดม สมบูรณ์ตามธรรมชาติแตกต่างกันไปแล้วแต่ชนิดของหินต้นกำเนิดในบริเวณนั้น มักมีเศษหิน ก้อนหิน หรือหินพื้นโผล่ กระจัดกระจายทั่วไป ส่วนใหญ่ยังปกคลุมด้วยป่าไม้ประเภทต่างๆ เช่น ป่าเบญจพรรณ ป่าเต็งรัง หรือป่าดิบชื้น หลายแห่งมีการทำไร่เลื่อนลอย โดยปราศจากมาตรการในการอนุรักษ์ดินและน้ำ ซึ่งเป็นผลทำให้เกิดการชะล้าง พังทลายของดิน จนบางแห่งเหลือแต่หินพื้นโผล่ ปัญหาในการใช้ประโยชน์ที่ดิน พื้นที่ภูเขาลาดชันมากกว่า 35% มีการกัดกร่อนของดินได้ง่าย ความเหมาะสมของดินสำหรับการปลูกพืช ดินกลุ่มที่ 62 มีศักยภาพไม่เหมาะสมที่จะ นำมาใช้ในการเพาะปลูกพืช จึงเหมาะสมที่จะรักษาไว้เป็นพื้นที่ป่าไม้ธรรมชาติเพื่อรักษาสภาพแวดล้อมและเป็นพื้นที่ ต้นน้ำลำธาร

3.6.4 กลุ่มชุดดินที่ 40B มีพื้นที่ 7,137.50 ไร่ คิดเป็นร้อยละ 6.11 ของพื้นที่ทั้งหมด เนื้อดินเป็นพวกดินร่วน ปนทราย ดินสีน้ำตาลอ่อน สีเหลืองหรือแดงบางแห่ง อาจพบจุดประสีในดินชั้นล่างเกิดจากวัตถุต้นกำเนิดพวกตะกอนลำน้ำหรือจากการสลายตัวผุพังของหินเนื้อหยาบ พบบริเวณพื้นที่ค่อนข้างราบเรียบ จนถึงพื้นที่ลาดเชิงเขา ส่วนใหญ่ มีความลาดชันประมาณ 2-20% และบางส่วนมีความลาดชัน 2-5% เป็นดินลึก มีการระบายน้ำดีระดับน้ำใต้ดินอยู่ ลึกกว่า 1 เมตร ตลอดปีมีความอุดมสมบูรณ์ตามธรรมชาติต่ำ ค่าความเป็นกรดเป็นด่างประมาณ 4.5-5.5 ปัญหาใน การใช้ประโยชน์ที่ดิน เนื้อดินเป็นทรายจัดน้ำซึมผ่านชั้นดินได้เร็วมาก ดินอุ้มน้ำต่ำระดับน้ำใต้ดินต่ำมาก ดินมีการกัด กร่อนในบริเวณที่มีความลาดชันสูง ความอุดมสมบูรณ์ของดินต่ำความเหมาะสมสำหรับการปลูกพืชกลุ่มชุดดินที่ 40B มีความเหมาะสมในการปลูกพืชไร่ และไม้ผล ค่อนข้างไม่เหมาะสมที่จะนำมาปลูกพืชผัก และไม่เหมาะสมที่จะใช้ ในการทำนา

3.6.5 กลุ่มชุดดินที่ 40 มีพื้นที่ 6,437.50 ไร่ คิดเป็นร้อยละ 5.51 ของพื้นที่ทั้งหมด เนื้อดินเป็นพวกดินร่วน ปนทราย ดินสีน้ำตาลอ่อน สีเหลืองหรือแดงบางแห่ง อาจพบจุดประสีในดินชั้นล่างเกิดจากวัตถุต้นกำเนิดพวกตะกอน ลำน้ำหรือจากการสลายตัวผุพังของหินเนื้อหยาบ พบบริเวณพื้นที่ค่อนข้างราบเรียบ จนถึงพื้นที่ลาดเชิงเขา ส่วนใหญ่ มีความลาดชันประมาณ 2-20% และบางส่วนมีความลาดชันประมาณ 20-35% เป็นดินลึก มีการระบายน้ำดีระดับ น้ำใต้ดินอยู่ลึกกว่า 1 เมตร ตลอดปีมีความอุดมสมบูรณ์ตามธรรมชาติต่ำ ค่าความเป็นกรดเป็นด่าง ประมาณ 4.5-5.5 ปัญหาในการใช้ประโยชน์ที่ดิน เนื้อดินเป็นทรายจัด น้ำซึมผ่านชั้นดินได้เร็วมาก ดินอุ้มน้ำต่ำระดับน้ำใต้ดิน ต่ำมาก ดินมีการกัดกร่อนในบริเวณที่มีความลาดชันสูง ความอุดมสมบูรณ์ของดินต่ำ ความเหมาะสมสำหรับการปลูกพืช กลุ่มชุดดินที่ 40 มีความเหมาะสมในการปลูกพืชไร่ และไม้ผล ค่อนข้างไม่เหมาะสมที่จะนำมาปลูกพืชผัก และไม่ เหมาะสมที่จะใช้ในการทำนา